ياداشت دکتر مهدي برزگر در روزنامه اقتصاد روز
ياداشت دکتر مهدي برزگردبيرستاد راهبردي بيمارستان‌هاي دانشگاه علوم پزشکي ايران
با عنوان گسترش تصدي‌گري در نظام درماني در روزنامه اقتصاد روز تاريخ 18 دي ماه
277900.mp3
ياداشت دکتر مهدي برزگر در روزنامه اقتصاد روز
در دنياي امروزي و با پيشرفت سريع علم و تکنولوژي، انتظارات و توجه مردم نسبت به سلامتي، ايمني، کيفيت و عدالت نيز افزايش يافته و فشار جهت ايجاد نظام سلامتي پاسخگو در برابر عملکرد را افزايش داده است. اگرچه در سال‌هاي اخير نظام سلامت تمرکز ويژه‌اي بر حوزه درمان داشته است اما همچنان يکي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي سياست‌گذاران، توسعه مراقبت‌هاي اوليه و پيشگيري و دسترسي حداکثري به خدمات سلامت است.
گسترش تصدي‌گري در نظام درماني
برخورداري از يک زندگي سالم و با کيفيت همراه با طول عمر قابل‌قبول و بدون بيماري و ناتواني حقي است همگاني که مسووليت و توليت آن برعهده دولت بوده و پيش شرط تحقق اهداف عاليه کشور و توسعه پايدار است. براي تحقق اين امر فراهم‌سازي امکانات و تسهيلات مناسب براي تامين سلامت جسمي، رواني، اجتماعي و معنوي مردم در طول زندگي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز ضمن محوري شمردن سلامت مردم، بهداشت و درمان را از جمله نيازهاي اصلي و اساسي دانسته و دولت را مکلف به تامين، حفظ و ارتقاي سلامت مردم کرده است. در همين راستا و پس از روي کار آمدن دولت يازدهم، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي طرح تحول نظام سلامت را تدوين کرد. اين طرح با سه هدف اصلي به‌دنبال محافظت مالي مردم در قبال هزينه‌هاي سلامت، ارتقاي کيفيت و افزايش دسترسي به خدمات درماني بوده است. اين طرح توانست دستاوردهاي ارزشمندي در حوزه کاهش پرداخت‌هاي مردمي در بخش بستري دولتي، کاهش تعداد افراد فاقد بيمه، حفاظت بهتر از بيماران آسيب‌پذير، توسعه و ترويج زايمان طبيعي، راه‌اندازي اورژانس هوايي، حفاظت مالي بيماران صعب العلاج و... داشته باشد، به‌رغم اين دستاوردها به دليل عدم يکپارچگي در سياست‌هاي بين بخشي و عدم برخورداري از منطق صحيح اقتصادي به‌نظر با گذشت زمان برخي از آثار مثبت اين طرح که با هدف منابع زيادي به دست آمده است روند معکوس به خود گرفته و در برخي از محورها چالش‌ها و نارضايتي‌هايي را فراهم کرده است که به برخي از مهم‌ترين چالش‌هاي اين طرح اشاره مي‌شود:
?. ناپايدار بودن منابع طرح:
با توجه به اعتبارات اختصاص يافته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي در سال‌هاي ????و ???? سهم اعتبارات مذکور از بودجه عمومي دولت از ?/ ?? درصد در سال ???? به ?/ ?? درصد در سال ?? افزايش يافته است. اين در حالي است نسبت مذکور قبل از اجراي طرح تحول نظام سلامت (سال ????) معادل ?? درصد بوده که حاکي از افزايش بيش از پيش بار مالي دولت از اين محل است. بخش عمده منابع مذکور به امور درمان اختصاص يافته و امور بهداشت و پيشگيري سهم اندکي از اعتبارات را شامل مي‌شود.
با توجه به اينکه سهم سلامت در سال‌هاي اخير از درآمد هدفمندي يارانه‌ها کاهش يافته و از طرفي هزينه‌هاي اين بخش افزايش قابل‌توجهي داشته است، به‌نظر مي‌رسد ادامه اجراي اهداف اين طرح با مشکلات اساسي مواجه خواهد بود.
?. تغيير هرم جمعيتي
از جمله چالش‌هاي جدي که طرح تحول نظام سلامت از بعد افزايش بار مالي با آن مواجه است تحولات جمعيتي کشور طي سال‌هاي آتي است. با توجه به رشد کاهنده جمعيت کشور و روند رو به رشد پير شدن جمعيت طي سال‌هاي اخير به‌رغم رويکرد دولت در افزايش ميزان مواليد، هرم جمعيتي کشور به سمت افزايش جمعيت استفاده‌کننده از خدمات درماني رو به افزايش است. تحولات جمعيتي ناشي از افزايش اميد به زندگي و پيرشدن جمعيت علاوه بر آنکه عدم تعادل در منابع و مصارف صندوق‌هاي بازنشستگي و افزايش مصارف اين صندوق‌ها را به‌دنبال دارد بر بودجه عمومي دولت از منظر گسترش پوشش‌هاي حمايتي، اجتماعي و بهداشتي تاثيرگذار است. بر اين اساس به‌نظر مي‌رسد تعهدات و بار مالي دولت از اين محل نيز طي سال‌هاي آتي روندي فزاينده به خود بگيرد.
?. کاهش توليت و افزايش تصدي‌گري
مشاهده مي‌شود که وزارت بهداشت، برخلاف ماموريت اصلي خود به بزرگ‌ترين ارائه‌کننده خدمات درماني تبديل شده و اين موضوع، در اجراي طرح تحول سلامت نيز آشکار است. به‌عبارتي ديگر، وزارت بهداشت، مسوول نظارت و ارزيابي طرحي است که خود تامين مالي و اجراي آن را بر عهده دارد. اين موضوع موجب شد به‌رغم تاکيد بر کاهش وظايف تصدي‌گري دولت در اسناد بالادستي و تکليف دولت مبني بر واگذاري فعاليت‌هاي خود به بخش غير‌دولتي در قالب قانون اجراي سياست‌هاي کلي اصل ?? قانون اساسي، بار مالي ناشي از وظايف وتعهدات مربوط به اجراي طرح تحول نظام سلامت روندي فزاينده به خود گيرد و به‌نظر مي‌رسد وظايف تصدي‌گري دولت در اين حوزه در حال افزايش است.
?. پيشي گرفتن هزينه‌هاي درمان نسبت به خدمات بهداشتي و پيشگيري
محور اصلي طرح تحول نظام سلامت، درمان است، در حالي که پيشرفت حقيقي در سلامت جامعه، مبتني بر مراقبت‌هاي پيشگيرانه است و بدون بسط و گسترش نظام‌هاي مراقبت سلامت، مواجهه با چالش‌هاي نظام سلامت بسيار دشوار است. از اين رو، مشاهده مي‌شود که در اکثر کشورهاي توسعه يافته پيشگيري بر درمان اولويت مي‌يابد. در حال حاضر با توجه به روند فزاينده سهم درمان در اجراي طرح تحول سلامت، رويکرد تزريق منابع در طرح مزبور جاي خود را به رويکردهاي کنترل هزينه (افزايش سهم پيشگيري و بهداشت) داده است و «بيماري محوري» در بخش درمان به‌جاي رويکرد «سلامت محوري» موجب شده هزينه‌هاي درمان نسبت به هزينه‌هاي بهداشتي و پيشگيرانه پيشي گرفته و بار مالي دولت از اين محل نيز افزايش يابد.
?. کسري شديد منابع مالي صندوق‌هاي بيمه‌اي
پس از اجراي طرح تحول سلامت، دو بيمه اصلي درمان پايه کشور (سازمان تامين اجتماعي و سازمان بيمه سلامت که بيشترين بار هزينه‌هاي مالي را بر عهده دارند) با رشد شديد هزينه‌هاي درمان مواجه شدند، به نحوي که طي چند سال پس از اجراي طرح تحول سلامت، هزينه‌هاي درمان بيمه سلامت و تامين اجتماعي بسيار رشد داشته است. بنابراين در حال حاضر بزرگ‌ترين چالشي که طرح تحول سلامت را تهديد مي‌کند، هزينه‌هاي بالايي است که بر دوش اين دو سازمان گذاشته است.
?. پرداخت پلکاني و ماليات بر درآمد پزشکان
اگرچه مکانيزم دريافت ماليات يکي از باثبات‌ترين درآمدهاي دولت است اما بايد توجه داشت که درآمد اختصاصي در بيمارستان‌ها به شدت به عملکرد پزشکان وابسته است.
بنابراين تصويب کسر ?? درصد ماليات بر درآمد پزشکان و پرداخت پلکاني به آنها يکي از مواردي است که باعث مي‌شود انگيزه پزشکان براي فعاليت بيشتر در بيمارستان‌ها کاهش يافته و در شرايط فعلي اقتصادي علاوه براينکه بيمارستان‌ها در اين خصوص متضرر مي‌شوند، بيم آن مي‌رود که برخي از بيماران به ناچار براي دريافت خدمات به موقع به بيمارستان‌هاي خصوصي گرايش پيدا کنند. مسلما اين امر در رسيدن به اهداف طرح تحول سلامت نيز تاثير منفي خواهد گذاشت. نهايتا اينکه اگرچه اين طرح در طول مدت اجرا توانست دستاوردهاي مفيدي براي حوزه سلامت داشته باشد، اما عملا تاثيري ماندگار در حل مشکلات حوزه سلامت نداشت و منجر به اقدام‌هاي بنيادين و جامع جهت اصلاح زيرساخت‌هاي مورد نياز کشور براي حرکت به سمت تقدم بخشي بهداشت و پيشگيري بر درمان نشد.
:
.jpg)
.jpg)
